با قدرت‌گیری
رضاشاه به سال ۱۳۰٤ یک رشته اصلاحات اجتماعى و
اقتصادى همه‌جانبه آغاز گردید. شاه موفق شد با جذب زبده‌ترین مدیران و خوش‌فکرترین
دولت‌مردان، ظرف تنها ١٦ سال چهره‌ای کاملاً نو
از ایران عرضه کند. نظری بیافکنیم به برخی داده‌ها در کتاب ایران بین دو انقلاب:
«رضاشاه با کسب قدرت بلامنازع، اصلاحاتی اجتماعی را آغاز کرد. با آنکه رضاشاه هرگز
طرح قاعده‌مندی برای نوسازی یا مدرنیزاسیون کشور ارائه نداد - تز عمده‌ای ننوشت،
سخنرانی‌های مهمی ایراد نکرد، و وصیتی از خود به جا ننهاد - اما اصلاحاتی انجام
داد که هرچند قاعده‌مند نبود، ولی نشان می‌دهد که وی خواهان ایرانی بود که از یک
سو رها از نفوذ روحانیون، دسیسه‌ی بیگانگان، شورش عشایر و اختلافات قومی، و از سوی
دیگر دارای مؤسسات آموزشی به سبک اروپا، زنان متجدد و شاغل در خارج از خانه،
ساختار اقتصادی نوین با کارخانجات دولتی، شبکه‌های ارتباطی، بانک‌های سرمایه‌گذار،
و فروشگاه‌های زنجیره‌ای باشد. هدف بلندمدت او بازسازی ایران طبق تصویر غرب - یا
به هر حال تصویر او از غرب - بود. وسیله‌ی وی برای نیل به این هدف نهایی، مذهب‌زدایی
یا دنیانگری، برانداختن قبیله‌گرایی، ناسیونالیسم، توسعه‌ی آموزشی و سرمایه‌داری
دولتی بود... بین سال‌های ۱۳۰٤ تا ١٣٢٠ ظرفیت آموزشی به طور عینی تا ١٢ برابر افزایش یافت. در سال ۱۳۰٤ کودکانی که در مدارس ابتدایی جدید با مدیریت دولتی،
شبانه‌روزی‌های خصوصی، انجمن‌های مذهبی یا میسیونری‌های مذهبی ثبت‌نام کرده بودند،
بیش از ۵۵٩٦٠ نفر نبود. در سال ١٣٢٠ بیش از ٢٨٧٢٤۵
کودک در ٢٣٣٦ مدرسه‌ی ابتدایی جدید که تقریباً
همگی تحت پوشش وزارت فرهنگ بود، درس می‌خواندند. در این بین، ثبت‌نام در مکتب‌خانه‌های
سنتی افزایشی خفیف از ٢٨٩٤٩ نفر به ٣٧٢٨٦ داشت. در سال ۱۳۰٤،
١٤٤٨٨ نفر در ٧٤
دبیرستان جدید تحصیل می‌کردند که ١٦ واحد آن
میسیونری بودند. در سال ١٣٢٠، ٢٨١٩٤ نفر در ١١٠
دبیرستان خصوصی [ملی] و ٢٤١ دبیرستان دولتی با
سرمشق از نظام لیسه‌ی فرانسوی تحصیل می‌کردند. در همین دوره تعداد محصلان الهیات
[طلاب] در مدارس سنتی به‌شدت کاهش یافت و از ۵٩٨٤
به ٨٧۵ نفر رسید.... تحصیلات عالی نیز ترقی کرد.
در سال ۱۳۰٤ کمتر از ٦٠٠
دانشجو در ٦ مؤسسه‌ی تحصیلاتی عالی جدید وجود
داشت... در سال ١٣٢٠ بالغ بر ٣٣٠٠ دانشجو در ١١
دانشکده‌ی تهران مشغول تحصیل بودند... توسعه‌ی اقتصادی با بهبود ارتباطات آغاز شد.
رضاشاه با تثبیت قدرت خود در سال ۱۳۰٤، بی‌درنگ
پروژه‌ی راه‌آهن سراسری را که دیری بود مورد بحث بود، آغاز کرد... در سال ١٣٢٠ وزارتخانه‌ی تازه‌تأسیس راه بیش از ٢٠٠٠ کیلومتر بزرگ‌راه را در وضع نسبتاً خوبی نگهداری می‌کرد...
توسعه‌ی صنعتی طی دهه‌ی ١٩٣٠ (١٣١٠) که "رکود بزرگ" قیمت کالاهای سرمایه‌ای
را به‌شدت کاهش داد، به‌طور جدی شروع شد... تعداد واحدهای جدید صنعتی بدون محاسبه‌ی
تأسیسات نفتی، در دوره‌ی سلطنت رضاشاه تا ١٧
برابر افزایش یافت... در سال ۱۳۰٤ کمتر از ٢٠ واحد جدید صنعتی وجود داشت. از این تعداد فقط ۵ واحد، بزرگ و هر یک دارای بیش از ۵٠ کارگر بودند... اما در سال ١٣٢٠ تعداد کارخانجات جدید به ٣٤٦
واحد رسیده بود... در نتیجه، تعداد کارگران شاغل در کارخانه‌های بزرگ جدید از کمتر
از ١٠٠٠ نفر در ۱۳۰٤
به ۵٠٠٠٠ نفر در سال ١٣٢٠
افزایش یافت... طی همین دوره، نیروی کار در صنعت نفت از ٢٠٠٠٠
نفر به نزدیک ٣١٠٠٠٠ نفر رسید.»[i]
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر