۱۳۸۹ فروردین ۳۱, سه‌شنبه

آیا «تارنما» برگردان مناسبی است برای «Website»؟



برگرفته از کامنت یک کاربر ناشناس در سایت جدید آنلاین
اگر رجوع بفرمائید به «لغتنامۀ دهخدا»، ملاحظه خواهید فرمود که «تار» از جمله معانی زیر را دارا می باشد:
"چیز دراز بسیار باریک مثل موی و لای ابریشم و رشتۀ پنبه و تنیدۀ عنکبوت."
برای مثال، فردوسی طوسی در حدود هزار سال پیش چنین ابیاتی را نگاشته است: بیاموختشان رشتن و تافتن
بتار اندرون پود را بافتن
ز دیبای زربفت رومی دویست
که گفتی ز زر جامه را تار نیست

واژۀ انگلیسی «Web»، که عبارت «Web Site» ریشه در آن دارد، در اصل همان «تار عنکبوت» است -- در حقیقت «Tim Berners-Lee» در نامگذاری «World Wide Web» به «تار عنکبوت» فکر می کرده است؛ وی در سال ۲۰۰۰ میلادی کتابی نشر نمود بنام «Weaving the Web» که در زیر به رابطۀ بین «web» و «weave» اشاره خواهم نمود.

حال اگر به فرهنگ جامع «Oxford English Dictionary»، تألیف سوم (در ۲۳ جلد)، مراجعه بفرمائید، متوجه خواهید شد که واژۀ «Web» برخاسته از مصدر «Weave» است و این مصدر ریشه اش واژۀ سانسکریت «اورناوابهی»، «urnavabhi»، یا «urnav-amacacu-bhi»، بمعنی «عنکبوت» (بمعنی لغویِ «پشم باف»)، است که از طریق واژه های یونانی «هوفه» و «هوفوس» به زبان انگلیسی امروزی (از راه انگلیسی قدیمی، بصورت «wefan») رسیده است. در اینجا قابل ذکر است که «سانسکریت» زبانی است «هندوآریایی» و دیرینگی اش در حدود ۳۵۰۰ سال است. این زبان و زبان «پارسی باستان»، که دیرینگی اش بیش از ۲۵۰۰ سال می باشد، یک ریشۀ مشترک دارند.

دهخدا، بنقل از محمد معین، واژۀ اوستائی «تثره» و واژۀ هندی باستان «تانتره»، بمعنی «رشته» یا «طناب»، را در رابطه با «تار» بمعنی "فلز خیلی باریک کرده مثل مو و ابریشم" بکار می برد. زبان «اوستائی کهن» زبان گاتها، یا سروده های اشو زرتشت، است و ریشۀ مشترک با زبان های «سانسکریت» و «پارسی باستان» دارد. دیرینگی آن در حدود ۳۰۰۰ است.

باید اضافه نمایم که پسوند «نما»، بنقل از دهخدا، واژه ای است که ریشه در واژۀ «پهلوی»، یا «پارسی میانه» (زبان ایرانیان در دورۀ ساسانیان)، «نیموتان» دارد.

نتیجه آنکه، با توجه به اصول و شواهد تاریخی و زبانشناسی، واژۀ «تارنما» شاید بهترین مترادف فارسی برای واژۀ انگلیسی «Website» باشد: «تارنما» ترجمه ای است صحیح، زیبا و دارای ریشه ای عمیق در فرهنگ و زبان ایرانیان.